مطالبی که سایت بحرتحلیل در مقاله عرضه اولیه چیست؟ نحوه خرید و فروش عرضه اولیه به آن می پردازد:
1- عرضه اولیه چیست؟
2- هدف شرکت ها برای عرضه سهام در بورس
3- شرایط خرید سهام در عرضه اولیه
4- خرید عرضه اولیه در روز دوم
5- قیمت گذاری در عرضه اولیه
6- عرضه اولیه، اولین تجربه سهامداری
7- رشد قیمت سهم پس از عرضه اولیه
8- عرضه اولیه را کی بفروشیم؟
9- برای خرید عرضه اولیه چقدر پول کنار بگذاریم؟
10- نحوه اطلاع از زمان عرضه اولیه
11- انواع عرضه اولیه چگونه است؟
عرضه اولیه (Initial Public Offering – IPO) به زبان ساده، زمانی یک شرکت برای اولین بار سهام خود را در سازمان بورس اوراق بهادار عرضه کند، ، به روز اول عرضه سهام، اصطلاحاً عرضه اولیه می گویند.
پولی که از عرضه اولیه معامله می شود، به طور مستقیم وارد حساب شرکت میشود. اما اگر بعدها کسی بخواهد این سهم‌ها را بخرد، پولش به حساب فروشنده خواهد رفت. به عبارت دیگر بعد از عرضه اولیه، سهم در بازار ثانویه معامله خواهد شد.
عرضه های اولیه مختص شرکت های خصوصی، تازه تأسیس و حتی شرکت های دولتی است. این شرکت ها برای رفع نیازهای خود و افزایش سرمایه، وارد بازار بورس می شوند.
اهداف مختلفی برای ورود یک شرکت در بورس وجود دارد. یک انگیزه برای عرضه سهام در بورس، خصوصی‌سازی شرکت های دولتی است. بعد از عرضه شدن سهام شرکت دولتی در بازار بورس، خریداران سهام، مالک بخشی از این شرکت‌ها میشوند و از کسب و کار آن سود می‌برند. مثلاً بعضی شرکت‌های بزرگ از جمله مخابرات، فولاد مبارکه، ایران خودرو و… در گذشته، مالکیت دولتی داشتند و برای اینکه به شرکت خصوصی تبدیل شوند سهامشان را در بورس عرضه کردند.
یکی دیگر از دلایل حضور شرکت ها در بورس وعرضه اولیه، جذب سرمایه است. اصولاً شرکت‌های کوچک برای تأمین سرمایه، وارد بازار بورس میشوند و بخشی از سهام خود را عرضه می کنند.
در خرید عرضه اولیه نمی توان قیمت و حجم را به صورت دلخواه وارد سامانه معاملاتی کرد. بلکه هرعرضه اولیه دارای شرایطی می باشد. به عنوان مثال در آگهی عرضه اولیه شرکت “ایکس” ، حجم در نظر گرفته شده توسط هر سرمایه گذار حقیقی و حقوقی به تعداد ۱۰۰ سهم و دامنه قیمت تعیین شده در محدوده “الف” الی “ی” است. حال سرمایه گذار می تواند حداکثر ۵۰۰ سهم را وارد سامانه کند و اگر ۱ سهم هم بیشتر وارد سامانه معاملاتی کند با خطا مواجه می شود و امکان خرید عرضه اولیه نیست. از طرفی ممکن است برخی از عرضه اولیه‌ها به دلیل بزرگ بودن شرکت به نقدینگی فراوانی نیاز داشته باشد و سرمایه گذار به هر دلیلی نتواند آن را تامین کند. به همین دلیل در این حالت می تواند تعداد کمتری از سهم را برای خرید وارد سامانه معاملاتی کند و با توجه به اینکه سقف رعایت شده، سفارش با خطا مواجه نمی شود.
خرید عرضه اولیه در روز دوم کار دشواری است. زیرا تعداد افراد متقاضی برای خرید سهم در روز دوم عرضه، بسیار زیاد است. از طرف دیگر، آن سهم ۱۰ روز اول در بازار بورس خیلی محدود عرضه می شود. همین امر باعث می شود بین کدهای بورسی برای خرید عرضه اولیه در روز دوم رقابت سنگینی ایجاد شود.
برای اینکه بتوانید رتبه بهتری در صف خرید روز دوم عرضه کسب کنید، رعایت چند نکته را به شما توصیه می کنیم:
1- در کارگزاری حساب داشته باشید که از نظر عملکرد، سریع و منظم باشد.
2- از اینترنت پرسرعت و یک سرور قوی استفاده کنید.
3- رأس ساعت ۸:۳۰ صبح که البته این روزها شده است ۸:۴۵ و حتی یک تا دو ثانیه زودتر اقدام به ثبت سفارش خرید نمایید.
پیشنهاد ما این است به هیچ عنوان گول رباتهای سرخطی و این موارد را نخورید چون فقط جیب شما را خالی میکنند. بلکه اگر تحلیل تکنیکال سهام را بلد باشید تعداد زیادی سهم وجود دارند که گاهی بیشتر از عرضه اولیه به شما سود میدهند.
عرضه اولیه معمولاً با قیمتی کمتر از ارزش ذاتی آن سهم عرضه میشود. زیرا هنگام عرضه تحلیل گران، آن را بررسی میکنند و آن شرکت را از نظر قیمت ارزش‌یابی میکنند. آنها متوجه میشوند که قیمت هر سهم این شرکت مثلاً ۱۰۰۰ تومان ارزش دارد ولی سازمان بورس برای اینکه استقبال بیشتری از این عرضه شود، معمولاً قیمت را پایین تر اعلام می کند.
البته خود این شرکت هم از تحلیل تحلیل گران راجع به قیمت سهام خودش، آگاه است و برای اینکه از عرضه سهام شرکتشان از سوی سهامداران استقبال شود، آنها هم حاضر هستند سهام خود را پایین‌تر از ارزش واقعی به فروش بگذارند. به همین دلیل مردم زیادی تمایل دارند که سهم را خریداری کنند.
در ابتدا شرکت بخشی از سهام خود (۵ یا ۱۰ درصد) را به فروش می‌گذارد. در روزهای بعدی، مقدار بیشتری از سهم شرکت را عرضه می کند. متقاضیان برای خرید این مقدار بیشتر صف می‌بندند. همین فرآیند باعث افزایش قیمت سهم میشود.
درواقع، در روز معاملاتی بعد از عرضه اولیه، صف خرید برای سهام شرکت عرضه شده شکل می‌گیرد. به این معنی که قیمت به حداکثر دامنه نوسان خود (یعنی مثبت ۵ درصد) میرسد و تعداد سفارشات زیادی برای خرید سهام ثبت میشوند. این افزایش قیمت یک بازی برد برد است. سرمایه‌گذارهای اولیه از سرمایه‌گذاری خود سود می‌برند. شرکت هم با فروش سهام بیشتر با قیمت بالاتر، پول بیشتری به دست می‌آورد.
اولویت خرید سهام در صف خرید با کسانی است که سفارش خود را زودتر ثبت کرده‌اند. جالب است بدانید در مورد عرضه‌های اولیه، افراد بسیار زیادی ارسال سفارش میزنند. به همین دلیل در کسری از ثانیه هزاران سفارش به هسته معاملات بورس فرستاده میشود. چند ثانیه تأخیر در ثبت درخواست هم می‌تواند باعث شود که متقاضی خرید سهام، جایگاه مناسبی در صف خرید نداشته باشد.
اولین تجربه سهامداری بسیاری از افراد در بازار بورس، معمولاً خرید عرضه اولیه است. این مسئله باعث شده اولین تجربه ی آن سرمایه گذاران، یک تجربه ی دلچسب و گوارا باشد. زیرا وقتی سهام یک شرکت عرضه میشود معمولاً تا چند روز صف خرید است و سرمایه گذار تا چند روز شاهد رشد ۵ درصدی ارزش سهام این شرکت‌ها است. اما معنای این حرف این نیست که عرضه اولیه همیشه سود به همراه دارد. در مواردی به دلیل قیمت‌گذاری بالا، خریداران به محض خرید، سهام خود را می‌فروشند. در این صورت کسانی که سهم خود را نگه داشته‌اند، متحمل زیان خواهند شد. همچنین ممکن است در بازار ثانویه قیمت از قیمت کشف شده در زمان عرضه اولیه پایین‌تر بیاید. به همین خاطر باید در نظر داشته باشید، خرید سهام از بازار اولیه، یک سرمایه‌گذاری “کاملا بدون ریسک” نیست.
1- تعداد سهام عرضه شده. هر چقدر تعداد عرضه کمتر باشد، فروشندگان کمتری نیز وجود خواهند داشت.
2- رفتار سهامدار عمده. اگر سهامدار عمده پس از عرضه اولیه، سهام دیگری به بازارعرضه نکند، اصولاً سهام رشد بیشتری خواهد داشت.
3- جو کلی بازار. مادامی که جو کلی بازار مثبت باشد، همه خوشبین هستند، بنابراین افراد کمی حاضر به فروش میشوند.
4- اخبار و شایعه‌های مربوط به سهم. گاهی اخبار و شایعات مثبت و منفی پیرامون سهام عرضه شده ، دلیل تصمیم زودهنگام بسیاری از افراد در بازار می شود.
5- فاصله قیمت با ارزش ذاتی. هرچقدر یک سهام درعرضه اولیه ارزانتر ارائه شود، یعنی با ارزش ذاتی خودش فاصله بیشتری داشته باشد، خریداران بیشتری مشتاق به خرید میشوند.
فروش سهام عرضه اولیه به تصمیم شما بستگی دارد. حتی یک روز بعد از خرید عرضه اولیه، میتوانید سهام خودتان را بفروشید. اما ما توصیه می کنیم، بهتر است عرضه اولیه ها را با هر تعداد سهم که هستند به عنوان سرمایه گذاری بلندمدت نگهدارید و نفروشید. عرضه اولیه های لیست پرتفوی خودتان را مثل یک قلک در نظر بگیرید و به فروش آنها فکر نکنید. برای درک بهتر حتما فایل آموزشی رایگان چگونه در بورس با عرضه اولیه یک قلک میلیاردی بسازیم؟ را مشاهده کنید.
برای اینکه ارزش و سود نگهداشتن سهام عرضه اولیه ها را بهتر درک کنید، فایل رایگان چگونه برای فرزندانمان سرمایه گذاری کنیم؟ را نیز ببینید.
برای خرید عرضه اولیه معمولاً به نقدینگی زیادی نیاز نیست (مگر در مواردی که شرکت‌های بزرگی مانند شستا عرضه میشوند). شما به راحتی می توانید با پول خرد حسابتان، در خرید عرضه‌های اولیه شرکت کنید. زیرا تعداد متقاضی عرضه اولیه اینقدر زیاد است که تعداد کمی به متقاضیان میرسد.
پیام اطلاع از زمان عرضه اولیه را شرکت‌های بورس و فرابورس منتشر میکنند. شما میتوانید با مراجعه به بخش اطلاعیه‌های شرکت بورس و فرابورس، از زمان دقیق عرضه های اولیه اطلاع پیدا کنید.
اما به طور معمول چهارشنبه‌ها و جدیداً سه‌شنبه‌ها روز عرضه اولیه است و ساعت ثبت سفارش از طریق پیام ناظر به اطلاع سهامداران میرسد. در حال حاضر زمان ثبت سفارش عرضه‌های اولیه از ساعت هفت‌ونیم صبح آغاز میشود.
لازم به ذکر است بعضی از کارگزاری‌ها خودشان بصورت اتوماتیک در صورتیکه پول داخل پرتفوی شما (قدرت خرید) وجود داشته باشد خرید را برای شما انجام میدهند.
در حال حاضر عرضه اولیه سهام شرکت‌های تازه وارد به روش ثبت سفارش یا بوک بیلدینگ انجام می‌گیرد. در این روش ابتدا در اطلاعیه عرضه اولیه سهام شرکت مشخص میشود که هر شخص حقیقی یا حقوقی حداکثر برای چه تعداد سهم می‌تواند اقدام کند. یک بازه قیمتی هم به‌عنوان سقف و کف قیمت خرید در نظر گرفته میشود که تقریباً همیشه سقف قیمتی اهمیت دارد و همه خریداران در همین سقف قیمتی اقدام به خرید میکنند.
در روز عرضه اولیه هم چند ساعت فرصت در نظر گرفته میشود تا خریداران در این بازه زمانی سفارش خودشان را وارد کنند. بعد از پایان دوره ثبت سفارش، سفارش‌های ثبت شده تجمیع میشود و تعداد سهام قابل عرضه به‌شکل مساوی بین خریداران تقسیم میشود. در این روش هرچه تعداد خریداران بیشتر باشد، به هر یک از خریداران سهام کمتری خواهد رسید. اما نکته خوبش این است که اگر سفارش‌تان را در بازه زمانی اعلام شده (فرقی نمی‌کند زودتر اقدام کنید یا دیرتر) وارد سامانه معاملات کنید، حتماً موفق به خرید عرضه اولیه خواهید شد.
روش ثبت سفارش یا بوک‌بیلدینگ چند سالی است که در بازار بورس ایران باب شده و فعلاً به نظر هم نمی‌رسد این روش تغییر کند. پیش از این، برای عرضه‌های ابتدایی از روش حراج استفاده می‌شد که در آن روش، روز و ساعت خاصی برای ارائه سهام شرکت تازه وارد اعلام می‌شد و خریداران رأس آن ساعت سفارش خودشان را وارد سامانه معاملات می‌کردند. در روش حراج اولویت خرید با کسانی بود که سفارش خودشان را زودتر وارد می‌کردند و کسانی که دیرتر اقدام به این کار می‌کردند ممکن بود موفق به خرید هیچ سهمی نشوند.
یکی از خدماتی که بعضی از کارگزاری‌ها برای جذب مشتری ارائه میدهند، گاه با عنوان «خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی» یا «خرید عرضه اولیه بدون پول» تبلیغ میشود. ماجرا این است که کارگزاری‌ها می‌توانند متناسب با ارزش سبد سهام مشتریان برای آنها اعتبار در نظر بگیرند و مشتریان می‌توانند با این اعتبار، اقدام به خرید و فروش سهام کنند.
(قبلاً سقف اعتبار ۶۰ درصد از ارزش سبد سهام مشتری بود که به‌مرور این سقف کاهش پیدا کرده و اکنون طبق آخرین ابلاغیه به ۱۵ درصد رسیده است. البته ممکن است زمانی که شما در حال مطالعه این مقاله باشید این اعداد تغییر کرده باشند.)
دریافت اعتبار از هر کارگزاری هم شرایط خاص خودش را دارد و هر کدام از کارگزاری‌ها بسته‌های اعتباری خاصی را به مشتریان‌شان پیشنهاد میکنند. اما در نهایت این اعتبار بر اساس ارزش سهامی که در آن کارگزاری دارید، تعیین میشود و استفاده از این اعتبار شرایط و تعهداتی دارد.
مثلاً ممکن است این اعتبار ماهانه باشد و اگر مشتری این اعتبار را به موقع تسویه نکند، کارگزاری می‌تواند برای تسویه این اعتبار بخشی از سهام مشتری را بفروشد. که در نهایت شاید برای کسانی که تازه وارد بازار سهام میشوند و می‌خواهند عرضه اولیه بخرند مناسب نباشد. ضمن اینکه کارگزاری‌هایی که با ارائه خدمات اعتباری اقدام به جذب مشتریان زیادی کرده‌اند اکنون با ترافیک کاربران مواجه هستند و در روزهایی که عرضه اولیه صورت می‌گیرد ممکن است با کندی و قطعی همراه باشند.
